Czym jest beta-karoten? Właściwości, zastosowania, źródła w diecie (2024)

Beta-karoten to związek należący do grupy karotenoidów żółtych, czerwonych i pomarańczowych. Ma on najwyższą aktywność prowitaminy A spośród znanych karotenoidów. Jakie są właściwości i zastosowanie beta-karotenu? Jakie są źródła tej substancji w diecie?

Czym jest beta-karoten? Właściwości, zastosowania, źródła w diecie (2)

Czym jest beta-karoten?

Beta-karoten należy do grupy karotenoidów i wchodzi w skład prowitaminy A. Karotenoidy to grupa organicznych związków chemicznych o właściwościach antyoksydacyjnych. β-karoten występuje głównie w produktach roślinnych. W skład jego budowy wchodzą dwa pierścienie beta jononu połączone łańcuchem typu izoprenowego. Beta-karoten w organizmie ulega oksydacyjnemu rozszczepieniu. W ten sposób z jednej cząsteczki mogą powstawać dwie cząsteczki witaminy A. Przemiana karotenów w witaminę A wymaga obecności cynku i zachodzi w nabłonku jelitowym oraz w wątrobie. W czasie tych przemian powstają formy aldehydowe, które następnie ulegają redukcji do form alkoholowych. Proces ten odbywa się w komórkach błony śluzowej jelita pod wpływem działania enzymu-dioksygenazy beta-karotenowej. Powstały retinol włączony jest do chylomikronów, następnie jest on transportowany przez limfę do krwi, skąd potem trafia do wątroby, gdzie magazynowany jest w lipocytach - komórkach zawierających tłuszcz.

Właściwości beta-karotenu

Wiele badań wskazuje na to, że duże spożycie warzyw i owoców, w których znajduje się beta-karoten obniża ryzyko zachorowania na nowotwór. Taka dieta zmniejsza zagrożenie rozwoju raka jamy ustnej, gardła, płuc, krtani, przełyku, żołądka, trzustki czy szyjki macicy. Badania epidemiologiczne potwierdzają pozytywny wpływ beta-karotenu na stan skóry oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia raka skóry. Spożycie dużych ilości ciemnozielonych warzyw znacznie obniża ryzyko rozwoju czerniaka skóry. W badaniach modelowych wykazano, że beta-karoten chroni kolagen przed utlenianiem proliny oraz przed promieniowaniem UV, a dzięki temu może opóźniać postęp fotostarzenia się skóry. Związek ten ma najwyższą aktywność prowitaminy A, która jest niezbędna w procesie widzenia, gdyż wchodzi w skład rodopsyny - światłoczułego barwnika siatkówki oka. Beta-karoten obniża poziom “złego” cholesterolu zapobiegając odkładaniu się złogów cholesterolowych w ścianach tętnic. Dzięki swoim właściwościom przeciwdziała miażdżycy i chorobom serca, a także udarowi mózgu.

Zastosowanie beta-karotenu

Beta-karoten jest stosowany jako barwnik do żywności, a także wchodzi w skład leków i kosmetyków. Beta-karoten można stosować także w celu pielęgnacji skóry głowy i włosów przy takich dolegliwościach jak łojotok i łysienie plackowate.

Beta-karoten a opalanie

Mimo jego małej stabilności jest popularnym składnikiem stosowanym do produktów przeznaczonych do opalania. Po miejscowym zastosowaniu, skóra przyjmuje pomarańczowy odcień. Dodatkowo, substancja ta stosowana jest jako dodatkowy filtr przeciwsłoneczny, który może być dodawany do kosmetyków już zawierających podstawowe filtry ochrony przeciwsłonecznej.

Beta-karoten i jego źródła w diecie

Głównym źródłem β-karotenu w diecie są warzywa i owoce. Największe ilości występują w:

  • marchwi,
  • szpinaku,
  • papryce czerwonej,
  • dyni,
  • jarmużu.

Dobrym źródłem prowitaminy A są także: cykoria, sałata, pomidory, szparagi, kapusta pekińska czy brokuły. Owoce bogate w ten składnik to: melon, papaja, morele, mango, a także brzoskwinie i śliwki. Należy zadbać o różnorodność w wyborze owoców i warzyw, aby pokryć zapotrzebowanie na β-karoten. Podczas przygotowywania posiłków dochodzi do strat prowitaminy A o około 20%. W celu zwiększenia przyswajalności beta-karotenu podczas przygotowywania potraw, warto dodać do nich źródło tłuszczu, np. oliwę z oliwek do surówki. Do preparatów dostępnych w aptece i zawierających beta-karoten należą: Beta Karoten Sun, MyVita Beta karoten Forte, Beta-karoten 6 mg.

Dostępność tych oraz wielu innych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

WAŻNE!

Kobiety ciężarne przed zastosowaniem preparatów witaminowych zawierających beta-karoten powinny skonsultować się z lekarzem, ponieważ nadmiar witaminy A w okresie ciąży może przyczynić się do rozwoju wad płodu.


Bibliografia:

  1. Mączka W., Wińska K. (2012). Mało znane oblicze β-karotenu. Kosmetologia Estetyczna, 3, vol. 1. Dostępna na: http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/04/ke2012.3-1.pdf (Dostęp: 03.2023).
  2. Bojarowicz H., Płowiec A. (2010). Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl. High. Epidemiol., 91(3), s. 352-354.
  3. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B. (2012). Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki. Postępy Fitoterapii, 2.

Autor

Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and.Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.

Zobacz wszystkie artykuły Redakcja KtoMaLek.pl

Polecane artykuły

Choroby wątroby – co robić, gdy zaczyna niedomagać?Srebro koloidalne – na co pomaga? Gdzie kupić? Ranking!„Podróż do Krainy Zdrowia” uczy, jak wspólnie budować zdrową przyszłość dzieciUbezpieczenie na życie dla dzieci: jak wybrać polisę, która zapewni kompleksową ochronę zdrowia? Ubezpieczenie NNW dla dzieci i ochrona na wszelki wypadekJaki jest najzdrowszy materac do spania?Olejki CBD Full Spectrum - Co dają i jak działają?

Więcej artykułów

Czym jest beta-karoten? Właściwości, zastosowania, źródła w diecie (2024)
Top Articles
Latest Posts
Recommended Articles
Article information

Author: Rubie Ullrich

Last Updated:

Views: 6685

Rating: 4.1 / 5 (72 voted)

Reviews: 87% of readers found this page helpful

Author information

Name: Rubie Ullrich

Birthday: 1998-02-02

Address: 743 Stoltenberg Center, Genovevaville, NJ 59925-3119

Phone: +2202978377583

Job: Administration Engineer

Hobby: Surfing, Sailing, Listening to music, Web surfing, Kitesurfing, Geocaching, Backpacking

Introduction: My name is Rubie Ullrich, I am a enthusiastic, perfect, tender, vivacious, talented, famous, delightful person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.